Część Praktyczna

Moduł 2: Konfiguracja sieciowa - zadania

Czas Trwania: 15 minut

1. Praktyczne ćwiczenia z konfiguracji sieciowej

• Ćwiczenie: Konfiguracja statycznego adresu IP na interfejsie sieciowym.
  1. Użyj narzędzia ip lub nmcli do zmiany adresu IP na wybranym interfejsie na statyczny adres z wybranej podsieci.
  2. Sprawdź połączenie z nowym adresem IP, wykonując ping na adres routera.

Zadania z analizy i konfiguracji sieci (7 minut)

Cel: Naucz się konfigurować statyczny adres IP i rozwiązywać podstawowe problemy sieciowe.
Czas: 15 minut
Wymagania:

• Komputer z systemem Linux
• Podłączenie do sieci
• Dostęp do terminala

Ćwiczenie:

1. Uruchom terminal.
2. Sprawdź listę interfejsów sieciowych za pomocą polecenia ip link show.
3. Wybierz interfejs, na którym chcesz skonfigurować statyczny adres IP. Zapamiętaj jego nazwę (np. enp0s3).

Konfiguracja statycznego adresu IP:
4. Użyj narzędzia ip lub nmcli do zmiany konfiguracji interfejsu sieciowego.

Opcja 1: Użycie narzędzia ip

1

ip address add 192.168.1.10/24 dev enp0s3

Opcja 2: Użycie narzędzia nmcli

1

nmcli connection modify enp0s3 ipv4.addresses "192.168.1.10/24"

5. Sprawdź, czy nowy adres IP został poprawnie skonfigurowany:

1

ip address show dev enp0s3

6. Wykonaj ping na adres routera, aby sprawdzić połączenie sieciowe:

1

ping 192.168.1.1

2. Praktyczne ćwiczenia z rozwiązywania problemów sieciowych

Rozwiązywanie problemów sieciowych na przykładowych scenariuszach (7 minut)

• Ćwiczenie: Symulacja i rozwiązanie problemu sieciowego.
  1. Symuluj problem z siecią przez zmianę maski podsieci na niewłaściwą.
  2. Użyj ping i traceroute do zdiagnozowania problemu.
  3. Przywróć poprawną maskę podsieci i sprawdź ponownie łączność.

Ćwiczenie:

1. Zmień maskę podsieci na interfejsie sieciowym na niewłaściwą (np. 255.255.255.0).

1

ip address add 192.168.1.10/0 dev enp0s3

2. Spróbuj wykonać ping na adres routera. PING powinien zawieść.
3. Użyj narzędzia traceroute do zdiagnozowania problemu:

1

traceroute 192.168.1.1

4. Zmień maskę podsieci na poprawną (np. 255.255.255.24).

1

ip address add 192.168.1.10/24 dev enp0s3

5. Sprawdź ponownie połączenie sieciowe za pomocą polecenia ping.

Uwaga:

• Należy zachować ostrożność podczas konfiguracji sieci. Nieprawidłowa konfiguracja może uniemożliwić dostęp do Internetu.
• Przed rozpoczęciem ćwiczenia upewnij się, że znasz adres IP routera.

Pytania do dyskusji:

• Jakie są zalety i wady korzystania ze statycznego adresu IP?
• Jakie są najczęstsze problemy sieciowe?
• Jakie narzędzia służą do diagnozowania problemów sieciowych?

Zadania rozszerzające:

• Skonfiguruj serwer DHCP na swoim komputerze.
  Podpowiedź: Zobacz ten artykuł: https://p-tech.net.pl/pl/katowice/serwer-dhcp/
• Skonfiguruj połączenie VPN. Instrukcja na samym końcu.
• Użyj narzędzia tcpdump do analizy ruchu sieciowego. Instrukcja poniżej.
• Użyj narzędzi: ifconfig, netstat, ss, ip, ethtool, iperf3.
  Podpowiedź: Obejrzyj poniższy film, aby zobaczyć, w jaki sposób ich używać.

Dodatkowo zestaw zadań do samodzielnego przećwiczenia:

Analiza problemów sieciowych wymaga podejścia wieloaspektowego, gdzie wykorzystanie zarówno przestarzałych narzędzi (deprecated) jak i nowoczesnych odpowiedników jest kluczowe do głębokiej diagnostyki i rozwiązywania problemów. Poniżej przedstawię proste zadania, które pomogą Ci lepiej zrozumieć, jak pracować z tymi narzędziami oraz jakie są różnice w ich wykorzystaniu:

Zadanie 1: Analiza konfiguracji sieciowej i interfejsów

• Stare narzędzie: ifconfig

  • Zadanie: Wyświetl informacje o wszystkich interfejsach sieciowych na swoim systemie.
  • Komenda: ifconfig -a

• Nowe narzędzie: ip address (ip a)

  • Zadanie: Wyświetl informacje o wszystkich interfejsach sieciowych na swoim systemie, włącznie z adresami IPv4 i IPv6.
  • Komenda: ip address show

Zadanie 2: Analiza tras sieciowych

• Stare narzędzie: route

  • Zadanie: Wyświetl tabelę trasowania w systemie.
  • Komenda: route -n

• Nowe narzędzie: ip route (ip r)

  • Zadanie: Wyświetl tabelę trasowania w systemie.
  • Komenda: ip route show

Zadanie 3: Diagnostyka nazw domenowych

• Stare narzędzie: nslookup
  • Zadanie: Sprawdź adres IP dla domeny google.com.
  • Komenda: nslookup google.com

Uwaga:

Program nslookup nie zawsze jest domyślnie zainstalowany we wszystkich dystrybucjach Linuxa. Jest to narzędzie służące do zapytań o systemy nazw domen (DNS) i może być używane do znajdowania adresów IP powiązanych z nazwami domen oraz odwrotnie. Chociaż jest powszechnie dostępne i używane, niektóre dystrybucje mogą wymagać jego ręcznej instalacji.

W dystrybucjach bazujących na Debianie (jak Ubuntu), nslookup może być zainstalowany za pomocą pakietu dnsutils. W dystrybucjach opartych na Red Hat (takich jak Fedora lub CentOS), narzędzie to jest częścią pakietu bind-utils. Jeśli więc stwierdzisz, że nslookup nie jest dostępne na twoim systemie, możesz je łatwo zainstalować za pomocą odpowiedniego menedżera pakietów:

• Dla systemów opartych na Debianie/Ubuntu:

  1 2	sudo apt-get update sudo apt-get install dnsutils

• Dla systemów opartych na Red Hat/CentOS/Fedora:

  1	sudo yum install bind-utils

• Dla systemów opartych na Arch Linux:

  1	sudo pacman -S bind-tools

Warto zauważyć, że w nowoczesnych systemach i dystrybucjach Linuxa coraz częściej zaleca się używanie narzędzia dig zamiast nslookup ze względu na jego większą elastyczność i rozbudowane możliwości konfiguracyjne. dig również może nie być dostępny domyślnie w niektórych dystrybucjach i może wymagać instalacji w podobny sposób.

• Nowe narzędzie: dig
  • Zadanie: Sprawdź adres IP dla domeny google.com.
  • Komenda: dig google.com

Uwaga:

Podobnie jak nslookup, iperf3, i ethtool, narzędzie dig również może nie być dostępne domyślnie we wszystkich dystrybucjach Linuxa. Dig (Domain Information Groper) jest zaawansowanym narzędziem do przeprowadzania zapytań do serwerów DNS. Jest często używane przez administratorów systemów i sieci do rozwiązywania problemów związanych z DNS, takich jak sprawdzanie propagacji rekordów DNS.

Dig jest częścią pakietu bind-utils w dystrybucjach opartych na Red Hat (takich jak Fedora, CentOS) i pakietu dnsutils w dystrybucjach opartych na Debianie (takie jak Ubuntu). Oto jak można zainstalować dig:

• Debian/Ubuntu i pochodne:

  1 2	sudo apt update sudo apt install dnsutils

• CentOS/RHEL:

  1	sudo yum install bind-utils

  Dla nowszych wersji używających dnf:

  1	sudo dnf install bind-utils

• Fedora:

  1	sudo dnf install bind-utils

• Arch Linux:
  dig jest dostępny jako część pakietu bind-tools, który można zainstalować za pomocą:

  1	sudo pacman -S bind-tools

Podobnie jak inne narzędzia specjalistyczne, dig jest niezbędny dla zaawansowanych zadań związanych z DNS, ale może nie być konieczny dla przeciętnego użytkownika lub w standardowej instalacji systemu. Jego instalacja jest jednak prosta i może znacznie ułatwić diagnostykę problemów sieciowych.

Zadanie 4: Analiza statystyk połączeń sieciowych

• Stare narzędzie: netstat

  • Zadanie: Wyświetl statystyki połączeń sieciowych, w tym połączenia TCP i UDP.
  • Komenda: netstat -tuln
  • Sprawdż co daje -p za pomocą man netstat lub netstat –help.

• Nowe narzędzie: ss

  • Zadanie: Wyświetl statystyki połączeń sieciowych, w tym połączenia TCP i UDP.
  • Komenda: ss -tuln
  • Sprawdż co daje -p za pomocą man ss lub ss –help

Uwaga:

netstat jest klasycznym narzędziem do monitorowania połączeń sieciowych, trasowania, interfejsów sieciowych, statystyk interfejsów, masquerading, i wielu innych aspektów sieci. Tradycyjnie było ono dostępne w większości dystrybucji Linuxa jako część pakietu net-tools.

Jednakże, w ostatnich latach, wiele dystrybucji Linuxa zaczęło przechodzić na nowsze narzędzia, takie jak ss z pakietu iproute2, które oferują podobną funkcjonalność, ale są bardziej wydajne i mają nowocześniejszą bazę kodu. W związku z tym, netstat i inne narzędzia z pakietu net-tools mogą nie być instalowane domyślnie w nowszych wersjach niektórych dystrybucji.

Jeśli odkryjesz, że netstat nie jest dostępne na twoim systemie, możesz je zainstalować ręcznie za pomocą menedżera pakietów swojej dystrybucji:

• Debian/Ubuntu i pochodne:

  1 2	sudo apt update sudo apt install net-tools

• CentOS/RHEL:

  1	sudo yum install net-tools

  W nowszych wersjach korzystających z dnf, użyj:

  1	sudo dnf install net-tools

• Fedora:
  Fedora również używa dnf:

  1	sudo dnf install net-tools

• Arch Linux:

  1	sudo pacman -S net-tools

Pomimo że netstat jest nadal używane przez wielu administratorów sieci i deweloperów ze względu na swoją znajomość i wygodę, zaleca się zapoznanie się z narzędziami z pakietu iproute2, takimi jak ss, które są bardziej aktualne i często oferują lepszą funkcjonalność.

Zadanie 5: Testowanie przepustowości sieci

• Narzędzie: iperf3
  • Zadanie: Przeprowadź test przepustowości sieci między dwoma hostami.
  • Komenda: iperf3 -s na serwerze i iperf3 -c <adres_IP_serwera> na kliencie.

Uwaga:

Program iperf3, nie jest narzędziem dostępnym domyślnie we wszystkich dystrybucjach Linuxa. iperf3 jest zaawansowanym narzędziem do testowania przepustowości sieci, które pozwala na mierzenie maksymalnej przepustowości TCP i UDP między dwoma punktami w sieci. Z jego pomocą można przeprowadzać różnorodne testy prędkości sieci, co jest szczególnie przydatne w środowiskach profesjonalnych.

Jeśli potrzebujesz iperf3 na swoim systemie, zazwyczaj musisz go zainstalować ręcznie, korzystając z menedżera pakietów dostępnego w twojej dystrybucji. Oto jak możesz zainstalować iperf3 w najpopularniejszych dystrybucjach Linuxa:

• Debian/Ubuntu i pochodne:

  1 2	sudo apt update sudo apt install iperf3

• CentOS/RHEL:

  • Dla CentOS/RHEL 7 i nowszych, iperf3 można zainstalować z domyślnego repozytorium EPEL, które może wymagać wcześniejszej instalacji:

    1 2	sudo yum install epel-release sudo yum install iperf3

• Fedora:

  1	sudo dnf install iperf3

• Arch Linux:

  1	sudo pacman -S iperf3

Instalacja iperf3 jest prosta i pozwala szybko rozpocząć testy wydajności sieci. Narzędzie to jest nieocenione podczas diagnozowania problemów z siecią, planowania jej rozbudowy czy też weryfikowania jakości usług świadczonych przez dostawców internetu.

Zadanie 6: Analiza parametrów karty sieciowej

• Narzędzie: ethtool
  • Zadanie: Wyświetl statystyki i parametry karty sieciowej.
  • Komenda: ethtool <nazwa_interfejsu>

Uwaga:

ethtool jest kolejnym przykładem narzędzia, które nie jest zainstalowane domyślnie we wszystkich dystrybucjach Linuxa. ethtool służy do zapytania oraz kontrolowania ustawień sterownika sieci i sprzętu sieciowego. Umożliwia między innymi wyświetlanie i zmianę ustawień prędkości połączenia, auto-negocjacji, a także wyświetlanie statystyk sieciowych interfejsu.

Aby zainstalować ethtool w różnych dystrybucjach Linuxa, można użyć następujących poleceń:

• Debian/Ubuntu i pochodne:

  1 2	sudo apt update sudo apt install ethtool

• CentOS/RHEL:

  1	sudo yum install ethtool

  Dla nowszych wersji systemów opartych na Red Hat, takich jak RHEL 8 lub CentOS 8, zaleca się używanie dnf zamiast yum:

  1	sudo dnf install ethtool

• Fedora:

  1	sudo dnf install ethtool

• Arch Linux:

  1	sudo pacman -S ethtool

ethtool jest bardzo przydatnym narzędziem dla administratorów systemów i sieci, umożliwiającym szczegółową analizę i konfigurację interfejsów sieciowych. Pomimo że nie jest dostępne domyślnie, jego instalacja jest prosta i szybka, co pozwala łatwo rozszerzyć możliwości diagnostyczne i konfiguracyjne systemu operacyjnego.

Zadanie 7: Przeglądanie logów systemowych w kontekście problemów sieciowych

• Zadanie: Przejrzyj logi systemowe (np. /var/log/syslog na systemach opartych na Debianie) w poszukiwaniu wiadomości związanych z siecią.
• Komenda: grep -i network /var/log/syslog lub użyj narzędzia journalctl na systemach z systemd, np. journalctl -u NetworkManager.

Porównanie narzędzi deprecated vs nowe narzędzia

• ifconfig vs ip: ip oferuje bardziej zintegrowane podejście do zarządzania siecią, pozwalając na łatwiejsze manipulowanie zarówno adresami IP, trasami, jak i regułami polityki routingu.
• route vs ip route: Podobnie, ip route oferuje bardziej spójne i elastyczne zar

ządzanie trasowaniem w porównaniu do route.

• netstat vs ss: ss jest znacznie szybszy i dostarcza więcej informacji niż netstat, szczególnie przy dużej liczbie połączeń.
• nslookup vs dig: dig oferuje bardziej szczegółowe informacje i większą elastyczność w formacie wyjściowym niż nslookup.

Pamiętaj, że efektywna diagnostyka problemów sieciowych często wymaga użycia kombinacji narzędzi, aby uzyskać pełny obraz sytuacji.

Tcpdump jest niezwykle potężnym narzędziem do przechwytywania i analizy pakietów sieciowych, które pozwala na głęboką diagnostykę problemów sieciowych. Jest ono powszechnie stosowane przez administratorów sieci i bezpieczeństwa do monitorowania ruchu sieciowego na żywo lub do zapisywania ruchu do pliku do późniejszej analizy.

Zadanie z tcpdump

Zadanie: Przechwyć wszystkie pakiety przechodzące przez interfejs sieciowy eth0 i zapisz je do pliku do późniejszej analizy.

• Komenda:

  1	sudo tcpdump -i eth0 -w przechwycone_pakiety.pcap

Wariant zadania: Przefiltruj i wyświetl tylko pakiety HTTP przechodzące przez interfejs sieciowy.

• Komenda:

  1	sudo tcpdump -i eth0 port 80

tcpdump oferuje szeroki zakres opcji i filtrów, które pozwalają na bardzo szczegółową analizę ruchu sieciowego. Można na przykład filtrować pakiety według adresu IP, portu, protokołu i wielu innych kryteriów.

Podobnie jak inne narzędzia do analizy sieci, tcpdump może nie być zainstalowane domyślnie we wszystkich dystrybucjach Linuxa, ale jest szeroko dostępne i można je łatwo zainstalować za pomocą menedżera pakietów systemu operacyjnego:

• Debian/Ubuntu i pochodne:

  1 2	sudo apt update sudo apt install tcpdump

• CentOS/RHEL/Fedora:

  1	sudo yum install tcpdump

  Lub przy użyciu dnf:

  1	sudo dnf install tcpdump

• Arch Linux:

  1	sudo pacman -S tcpdump

Dzięki tcpdump można uzyskać wgląd w to, co dokładnie dzieje się w sieci, co jest nieocenione przy diagnozowaniu problemów z połączeniem, ataków sieciowych czy nieoczekiwanego ruchu sieciowego.

Konfiguracja połączenia VPN (Virtual Private Network) w systemie Linux może wydawać się skomplikowana, ale postaram się wytłumaczyć to w sposób, który będzie zrozumiały nawet dla ucznia szkoły średniej zainteresowanego technologiami. Podzielę proces na proste kroki, korzystając z przykładu OpenVPN, jednego z najpopularniejszych rozwiązań VPN.

Krok 1: Instalacja OpenVPN

Najpierw musisz zainstalować OpenVPN na swoim systemie Linux. Możesz to zrobić za pomocą menedżera pakietów dostępnego w twojej dystrybucji. Na przykład, dla systemów bazujących na Debianie (takich jak Ubuntu), użyjesz terminala i wpiszesz:

1
2

sudo apt update
sudo apt install openvpn

Dla systemów bazujących na Red Hat (takich jak Fedora lub CentOS), użyjesz:

1

sudo dnf install openvpn

Krok 2: Pobierz pliki konfiguracyjne VPN

Aby połączyć się z serwerem VPN, potrzebujesz plików konfiguracyjnych. Zwykle dostarcza je usługodawca VPN. Pobierz te pliki na swoje urządzenie. Mogą mieć rozszerzenie .ovpn.

Krok 3: Ustanowienie połączenia VPN

Po pobraniu plików konfiguracyjnych możesz nawiązać połączenie za pomocą terminala. Przejdź do katalogu, w którym znajdują się pliki konfiguracyjne, a następnie użyj OpenVPN do nawiązania połączenia. Załóżmy, że twój plik konfiguracyjny to moj-vpn.ovpn, wtedy komenda wygląda tak:

1

sudo openvpn --config moj-vpn.ovpn

Wprowadź swoje dane uwierzytelniające, gdy zostaniesz o to poproszony.

Krok 4: Sprawdź połączenie

Po nawiązaniu połączenia możesz sprawdzić, czy twoje IP zostało zmienione, odwiedzając w przeglądarce stronę typu whatismyip.com lub używając komendy curl:

1

curl ifconfig.me

To pokaże twoje publiczne IP, które powinno teraz odpowiadać lokalizacji serwera VPN.

Dodatkowe wskazówki

• Jeśli potrzebujesz, aby połączenie VPN uruchamiało się automatycznie przy starcie systemu, możesz skonfigurować OpenVPN do pracy jako usługa systemowa.
• Używaj zawsze zaufanych i bezpiecznych dostawców usług VPN, aby chronić swoją prywatność i bezpieczeństwo online.
• W razie problemów z połączeniem, sprawdź logi OpenVPN oraz upewnij się, że konfiguracja jest poprawna i aktualna.

Pamiętaj, że poszczególne kroki mogą się nieznacznie różnić w zależności od dystrybucji Linuxa i dostawcy VPN. Zawsze warto też zajrzeć do dokumentacji swojego dostawcy VPN oraz dystrybucji Linuxa, aby uzyskać najbardziej aktualne i szczegółowe informacje.